Het bouwen van blokken met meerdere woonlagen boven elkaar was in Deventer in de jaren 60 een nieuw verschijnsel en de realisatie ervan verliep niet zonder slag of stoot. In de gemeenteraad werd er uitvoerig over gedebatteerd. Toch verschenen vanaf 1950 de eerste zogenoemde portiekflats aan de Ceintuurbaan, heel bescheiden bestaande uit slechts drie woonlagen. Spoedig daarna vond dit navolging op andere plekken. Daarbij beperkte men zich steeds tot maximaal vier woonlagen. Er was pas sprake van échte hoogbouw toen architect W.P.C. Knuttel het ontwerp verzorgde voor de eerste torenflat aan de Rembrandtkade: acht verdiepingen hoog en gebouwd in 1958. Spoedig was het grondgebied van Deventer echter nagenoeg volgebouwd; ook flatwoningen hadden geen einde kunnen maken aan de nog steeds heersende woningnood.

Nadat het gebied van de wijk Keizerslanden was volgebouwd, vestigde de gemeente de aandacht op het gebied Borgele en Platvoet. In de periode 1966 tot 1972 werden er eerst in Borgele, en daarna op de Platvoet, volgens een strak stedenbouwkundig patroon diverse eengezinswoningen en portiekflats met vier etages gebouwd. Ook verrezen er zes torenflat van elf verdiepingen, vijf in Borgele en één in Platvoet, ook cyclusflats genoemd. In hoofdopzet is Platvoet identiek aan Borgele, beiden hebben een groene middenruimte waaromheen alle woningen zijn gegroepeerd.

De liftkokers van de torenflats werden als eerste opgetrokken en gestort met behulp van glij bekisting. Dat was een doorlopend stort proces totdat de gewenste hoogte was bereikt. Op de nauwelijks droge beton van de eerste etage steeg de "werkvloer" mee omhoog en werd al de volgende etage in twee dagen gestort met snel drogende beton. Vervolgens werden de appartementen op een vergelijkbare manier gebouwd.

De woonkamers van de cyclusflats waren erg groot, omdat men ervan uitging dat de kinderen minder gemakkelijk op straat konden spelen en er dus veel speelruimte in huis nodig was. Dat bracht wel het nadeel mee dat de slaapkamers vrij klein waren. Het houden van huisdieren was absoluut verboden. Zelfs een kleine voliére op het balkon kon bij de woningbouwvereniging niet door de beugel.

Het wonen in een torenflat was voor veel mensen wel even wennen. Vandaar dat het bestuur van de toenmalige woningbouwbedrijf VtV, "gezien de veelvuldige klachten welke ons van verscheidene kanten bereiken", in oktober 1969 door middel van een circulaire een aantal punten onder de aandacht van de huurders in Borgele bracht. Zo werd de bewoners te verstaan gegeven geen kleden, matten en dergelijke buiten de balkonhekken uit te kloppen, maar dat alleen op het balkon te doen. Hier werd nog aan toegevoegd: "Hang geen nodeloze of langdurige 'versiering' van wasgoed, dekens, enz. op de balkons en zeker niet over de hekken en op de galerij".

Voor het drogen van de was had men in de gang een zogenoemde 'droogkast' aangebracht. Ook kregen de bewoners instructies over het juiste gebruik van de vuilstortkoker, terwijl onder het hoofdje Lift werd geschreven: "Kies rustig de stopknop en bespeel ze niet als een fluit. Maak geen wiegende of dansende bewegingen, de kooi kan dan door de vang gaan en wordt ontregeld. Gebruik alleen de rode nood-schakelaar in noodgevallen".

Een huurder herinnerde zich nog dat er in de beginjaren problemen waren met de liften. Door alle verhuizingen was die nogal eens overbelast, zodat je zomaar ergens onderweg kon blijven steken. Bovendien was de lift voor de oneven nummers kleiner dan die van de even nummers. Dat betekende bijvoorbeeld dat brancards er alleen rechtop in ronden staan, en dat mensen met grote meubels tijdens een verhuizing toch altijd de spullen een trap op of af moesten slepen. Na een paar jaar zijn er gelukkig betere liften gekomen.

In september 1967 namen de eerste bewoners intrek in hun eengezinswoningen aan “de Kampen”, de Havezatelaan en de Dreef met een “voor die tijd pittige huur van 160 gulden per maand”.

De familie Van Spall, een gezin met negen kinderen, was volgens het Deventer dagblad de allereerste onder pioniers.

Volgens de 10 jarige jubileum uitgave van het wijkblad in 1978 waren de “omstandigheden waaronder de eerste Borgelerianen leefden op zijn zacht gezegd niet al te best”. Er stonden oorspronkelijk een paar flatjes en vijf ruitjes met eengezinswoningen. De bewoners leefden tussen de hijskranen, cementmachines, zandbergen, modderpoelen en op en neer rijdende vrachtwagens”.

Een verslaggever van het Deventer Dagblad kwam een kijkje nemen en liet via zijn krant weten dat “de eerste bewoners het goed maakten”. Alsof het om een Noodpool-expeditie ging! Maar wel tekenend voor een wijk in aanbouw in die tijd.

De nieuwbouw vorderde gestaag. Met een uitloop naar het begin van de zeventiger jaren groeide Borgele/Platvoet tot een woonwijk met ruim 7500 bewoners. Een wijk waarin de bouw van flats nog nadrukkelijk hoogtij voerde.

Bij de opzet van de wijk heeft men direct vier openbare scholen voor kleuter- en basisonderwijs meegenomen met de bouwplannen, namelijk de Platvoetschool, de Borgloschool, de christelijke Bernhardschool en de rooms katholiek St. Bernardusschool. De St. Bernardusschool was tevens MLK-school. Sinds 1974 is het Alexander Hegius Scholengemeenschap (HAVO en VWO) gebouwd.

Winkelen in Borgele kon in de jaren 70 bij de supermarkt van Hefti, keurslager Jan Kievit, drogisterij en fotohandel De Jong, postagentschap en speelgoedzaak van Forrer, slijterij en wijnhandel Borgele, snackbar Ha-Ja, bloemenhal Borgele, de Rabobank en Fina-tankstation. Daarnaast komt dagelijks de SRV-wagen langs voor de boodschappen en staat wekelijks de bibliobus op het plein bij De Schalm.

In 1972 wordt er nog veel gebouwd waaronder 47 koopwoningen aan het Laar, een scholengemeenschap met sportzalen aan Het Vlier, premiewoningen tussen de Vlier en de school en bejaardenwoningen aan de Dreef. Er kwam ook een fiets- en voetgangerstunneltje onder de Overstichtlaan (op de plek van het voormalige “smokkelpad”). Bovendien is voetbalvereniging RODA in 1972 van de Platvoet verhuisd naar het nieuwe sportcomplex met 5 speelvelden in Borgele, dat gelegen is tussen de Bredenhorst en de spoorlijn.

Het nieuwe winkelcentrum in de wijk van direct erg populair, deels om zijn nabijheid, maar ook wegens het nieuwe karakter. De Borgeler mensen hadden echter ondertussen grote behoefte aan meer voorzieningen dan alleen onderwijs en inkopen doen in hun "afgelegen wijk". De eerste woningen werden bewoond door over het algemeen jonge gezinnen die de omstandigheden waarin ze leefden “zelf positief en constructief wilden veranderen die in alle voorzieningen en die er t.a.v. hun wijk en hun leefklimaat getroffen werden een vinger in de pap wilden hebben”.

Derhalve werd de wijkvereniging Borgele in 1968 opgericht door de eerste bewoners. Daar de belangen van de aangrenzende buurt Platvoet nagenoeg parallel liepen, werd in 1970 besloten om beide buurten te verenigen en samen te gaan onder de naam Borgele & Platvoet. Het bleek één van de eerste bewonersvereniging in de stad te zijn, daarna volgde het initiatief in de andere wijken.

Het eerste Borgele Bulletin verscheen in 1968 in de vorm van een gestencild mededelingenblad. Ruim 55 jaar lang heeft de wijkvereniging vervolgens een wijkkrantje gemaakt, later de Schalmei genoemd, en verspreid in de wijk Borgele & Platvoet.

(Diverse uitgaves zijn bewaard gebleven en bevatten een schat aan informatie over de ontwikkeling van de wijk, waaruit op deze website dan ook rijkelijk wordt geciteerd.)

De wijkvereniging werd een zeer actieve groep, een actiegroep en praatpaal voor de bewoners, en een gesprekspartner met de officiële instanties. Zo kreeg Borgele door bemiddeling van de wijkvereniging in de periode 1970-1972 een telefooncel, brievenbussen, een weekmarkt bij het winkelcentrum, en kreeg ook de Platvoet een busverbinding.

Er wordt ook een “transportabele directiekeet” geplaatst tegenover het winkelcentrum. Deze werd de werkruimte van de nieuw aangenomen buurtwerker Bernard van de Beek. De keet ging dan ook fungeren als eerste versie van het wijkcentrum.

Er ontstond met de jaren een lange waslijst van activiteiten en clubjes in de jonge wijk zoals: een herentrimclub, damesgymnastiekclub, filmdagen, volwassen- en kindertoneelclub (tijdelijk in de noodkerk), damescreativiteitsclub (waaronder een cursus wandkleden maken), bridgeclub (met ruim 100 leden!), een oppascentrale die oppas organiseert voor ouders die een avondje uit willen, en bingo-avonden waarbij de Borgloschool vaak te klein was om al die activiteiten onderdak te bieden.. Voor zo’n jonge wijk was er dus heel veel animo voor diverse activiteiten, de ledenaantallen zijn tegenwoordig bijna niet meer voor te stellen.

Maar de beschikbare ruimte was veel te klein voor al die activiteiten. De toneelgroep studeerden hun stukjes in op een paar vierkante meter in de keet. De klaverjassende volwassenen zaten in de Borglo school op stoeltjes die waren bestemd voor lichaamsmaten van hun 6-12 jarige kinderen. De behoefte van een eigen wijkcentrum werd steeds groter. Hierdoor werd met succes de aktie "10x10" opgezet om geld te verzamelen onder de bewoners om naast allerlei toegezegde subsidies een nieuw clubhuis te kunnen realiseren.

Met behulp van allerlei subsidies, fondsen en een opmerkelijke grote eigen bijdrage van de wijkbewoners zelf, werd in 1974 een stenen buurthuis neergezet, dat als “de Schalm” werd gedoopt. Schalm is een ander woord voor schakel in een ketting en de naam Schalm werd gekozen als band tussen de twee wijken Borgele en Platvoet.

De officiële opening vond plaatst op 14 augustus waarbij een feestweek werd georganiseerd inclusief een braderie en een lunapark (kermis) voor het buurthuis, een mars door de wijk, een wielerronde op de Platvoet (georganiseerd door de ren- en toeristenvereniging De Zwaluwen), een demonstratie van het Para Zweef Centrum uit Soesterberg (onder muzikale begeleiding van de Luchtmachtband), een feestmiddag voor bejaarden, een discoavond voor de jeugd (georganiseerd door disco El Greco) en een “bal voor gehuwden” (met muzikale begeleiding van de “Jetsons”).

In de daaropvolgende jaren worden er nieuwe activiteiten georganiseerd zoals een maandelijkse ruilbeurs, volksdansen, aangepaste gymnastiek obv een fysiotherapeut en ontstaan een bejaardenkoor, karvavalsvereniging ‘De Schalmeniers’, toneelgroep ‘De Schalmspelers’ en peuterspeelzaal ‘Ukkepuk’. Tevens zijn er jaarlijks terugkerende feestelijkheden zoals Sinterklaas, kerst en nieuwjaarsvieringen en ‘de Schalm-Inn’, een festiviteit met muziek en een rommelmarkt. Voor de jeugd zijn er discoavonden, concerten sportactiviteiten en een tienersoos-middagen. De buurtwerker die deze activiteiten begeleid is volgens het jaarverslag van 1983 “prima op de hoogte van de top 40 en álle muziekstromingen, hoewel haar gehoor wel op de proef werd gesteld door het volume van de muziek”.

Na tientallen jaren is de wijk uitgegroeid tot de groenste wijk van Deventer. Naast de kleine parkjes in het hart van zowel Borgele als Platvoet, staan er ruim 9.000 bomen in de wijk. De gemeente heeft alle bomen die zij zelf in eigendom heeft in kaart gebracht, deze kun je inclusief plantjaar online bekijken in het 'Bomenbestand'. Zo kun je bijvoorbeeld zien dat de Plataan bij de rotonde voor de Platvoetflat geplant is in 1930, een hoogte heeft van ongeveer 22 meter en een stamdiameter heeft van meer dan 100 cm.

Volgens de website 'De staat van Deventer' wordt de wijk algemeen zeer positief beoordeeld door de bewoners. Zij ervaren in vergelijking met andere wijken minder overlast van hondenpoep of rommel op straat en zijn tevredener over het onderhoud in de buurt in vergelijking met andere wijken in de stad. Op milieuvlak is te zien dat men minder geluidsoverlast van verkeer ervaart. De bebouwing in de buurt wordt als aantrekkelijker ervaren.

Toch zijn na enige decennia delen van de wijk aan een opknapbeurt toe. Eind 2006 zijn een aantal cyclusflats gerenoveerd. Ze kampten met een sombere, weinig uitnodigende ingang, veroorzaakt door een containerberging en een zware luifel. Door deze berging elders ondergronds te realiseren, kwam de weg vrij voor een nieuwe, lichte en veiliger ingang naar de cyclusflats. Bovendien hebben de brievenbussen, tot dan toe gesitueerd op de galerijen, een plaats bij de entree gekregen. De nieuwe ingang zit niet meer aan de flat vast, waardoor het verbindingsstuk van lichte staalconstructie met veel glas nu tot de begane grond doorloopt. De vrijgekomen ruimte biedt plaats aan een klein tuintje.

In 1996 heeft het oude wijkcentrum, na diverse aanpassingen, plaats gemaakt voor een onder architectuur herbouwd pand. In 2006 heeft er vervolgens weer een grote verbouwing plaats gevonden om het pand te moderniseren en aantrekkelijker te maken.

In februari 2009 is het nieuwe gezondheidscentrum geopend, waar verschillende zorginstellingen onder één dak gehuisvest zijn. Het centrum staat als een vrijstaand paviljoen in de parkachtige setting tussen wijkcentrum De Schalm en de aangrenzende woonwijk. Het pand geeft onderdak aan meerdere huisartsen, fysiotherapeuten, oefentherapeuten, psychologen, een logopedist en ergotherapeut en Carinova.

Na 40 jaar was ook het bestaande winkelcentrum aan renovatie toe. Na lang wikken en wegen werd besloten het huidige winkelcentrum niet te slopen maar op te knapen. Na diverse aanloopproblemen is in 2014 het bouwproject afgerond en omvatte zowel renovatie van een deel van bestaande winkelcentrum als nieuwbouw van winkels met daarboven 20 appartementen en 24 laagbouw woningen. De architectuur wordt beheerst door de genuanceerde baksteen en de hiermee gemaakte vrije vormen en detailleringen. Het winkelcentrum heeft een PLUS en Dirk van den Broek supermarkt en een Kruidvat voor de reguliere boodschappen. Daarnaast zijn op het winkelcentrum gevestigd: Alphega apotheek, snackbar 't Bakhuus, pizzeria Mr. Pizza, Hair & Beauty Salon en Zorgcomfort Deventer.

In 2016 is het KindCentrum Borgele opgeleverd, een voorzieningencentrum voor vier instellingen die bepalend zijn voor de doorgaande ontwikkeling van jonge kinderen. In de nieuwbouw zijn gehuisvest: Openbare basisschool Borglo van Openbaar Primair Onderwijs Deventer (OPOD), School voor Speciaal Onderwijs de Linde van De Onderwijsspecialisten, Orthopedagogisch dagcentrum ’t Lantaarntje van Stichting de Parabool en Kinderopvang Partou. Het eigentijdse pand is duurzaam gebouwd. Zo is een deel van het gebruikte hout rechtstreeks afkomstig uit de directe omgeving. Het dak ligt vol met zonnepanelen waarmee deels de eigen energie wordt. Het mos-sedumdak zorgt voor extra isolatie en we hebben overal ledverlichting.

Borgele & Platvoet bevat tegenwoordig zo'n 2721 woningen: hiervan is 38% koop, 59% huur-corporatie en 3% huur-overig. 45% van alle woningen zijn eengezinswoningen en de overige 55% zijn meergezinswoningen. Deze woningen bieden onderdak aan ruim 5300 mensen. Doordat gezinnen zijn gekrompen én meer woningen zijn gebouwd, is het inwonersaantal de afgelopen 10 jaar amper veranderd.

De winkelvoorzieningen in de wijk bevinden zich in Borgele. In Platvoet is wel sport- en fitnessschool Akdeniz gevestigd. Het enige jaren geleden vernieuwde winkelcentrum Borgele heeft een gunstige ligging en voldoende parkeerruimte. Aan de rand van de wijk, op de hoek Keizer Karellaan - Havezatelaan is de bouwmarkt Karwei gevestigd.

In de wijk zijn nog steeds diverse sportverenigingen actief en kun je zwemmen in het Borgele bad. Richting de IJssel heeft Borgele & Platvoet ook nog een groot evenemententerrein, waar hoofdzakelijk het Deventer stadsfestival en de paaskermis plaats vinden.

De wijk is gezegend met veel groen, naast heel veel bomen heeft de wijk een klein parkje in het hart van Borgele. Daarnaast is het Nieuwe Plantsoen, landgoed Rande en het landelijke buitengebied van Diepenveen op loopafstand.

Het centrum van Deventer is snel te bereiken vanaf Borgele & Platvoet: met de fiets duurt het zo'n 10 minuten, en met de auto ongeveer 6 minuten om er te komen.

Het ‘Platte Voeten’ kunstwerk is uit gelakt staal vervaardigd in 2012 door siersmid Mendel Jonkers. Op een belangrijk kruispunt in de Deventer wijk Platvoet is naar aanleiding van een opknapbeurt van de openbare ruimte een constructie in twee delen geplaatst. Een deel stelt een ca vier meter hoge voet voor en het andere de afdruk daarvan. Er is ook een zitbank in verwerkt. Op beide delen stond in eerste aanleg de naam van de wijk.

Teen gebroken bij werk aan Platte Voeten

Uit de Stentor van 13 oktober 2012 - Geschreven door Jessica Heggers

Toen ontwerper Mendel Jonkers de grote teen van zijn rechtervoet brak, deed het vooral heel erg zeer. Later moest hij er ook wel om lachen. Jonkers brak de teen terwijl hij bezig was een staalstrip door te buigen waarmee hij werkte aan de markering ‘Platte Voeten’; twee stalen voeten van 4 meter hoog die zaterdag 13 oktober 2012 op de kruising van de Overstichtslaan met de Nijhoffgaarde onthuld zijn. De voeten moeten de twee delen van de wijk Platvoet weer met elkaar verbinden. Jonkers: ”Voeten, dat zijn er altijd twee die bij elkaar horen, net als deze wijken.”

Jonkers groeide op in de kunstsmederij van zijn vader Willem Jonkers III. Daar leerde hij spelenderwijs het ambacht van kunstsmid. Sinds vijftien jaar woont en werkt hij deels in Japan waar hij meubels van hout en metaal maakt. De voeten maakte hij in opdracht van de taakgroep Platvoet. Die besloot vorig jaar dat er een markering moest komen om de wijk weer een gezicht te geven. In de markering moest ook de historie van de wijk terugkomen. “Toen de vraag kwam, kreeg ik al snel dat beeld van die grote, stalen voeten. Mensen weten daardoor direct dat ze op de Platvoet zijn. Vanuit die gedachte ben ik verder gaan denken en schetsen.”

Jonkers vindt het prettig om in opdracht te werken. ”Ik luister goed naar wat de klant wil en werk dat in mijn eigen stijl uit.” Bij de Platte Voeten deed hij dat door alle elementen die de taakgroep benoemd had, mee te nemen in het ontwerp. Zo verwerkte hij de vorm van een ontkiemend zaadje en de gebogen staven van de oude spoorlijn. Aan de linkervoet worden als een soort reuze teennagels, bankjes gemonteerd van spoorbiels. Die verschillende elementen verwijzen naar de geschiedenis van de wijk: de volkstuintjes van vroeger, het spoor en de stopplaats waar mensen even op adem konden komen.

In de voeten zit 120 meter stripstaal, dat is 600 kilo per voet. Ieder exemplaar bestaat uit vijf losse tenen. “De teen zelf heb ik verbogen door koud te walsen en te persen en soms door met bruut geweld te vervormen. De bovenkant van de tenen is gesmeed, alleen zo’n teenkootje weegt al dertig kilo. Daarna is alles aan elkaar gelast en dan is het natuurlijk niet meer van zijn plaats te krijgen. Aan de installatie moet dan ook een kraanwagen te pas komen.”

Bronnen:

© Samenstelling en vormgeving: Eric A. Slim te Deventer | Sjabloon: html5up.net | Disclaimer
Deze website is gemaakt in samenwerking met de Historische Vereniging Dorp Diepenveen en omgeving en wijkvereniging Borgele - Platvoet